Kafkasya Avarları

Günümüzde Dağıstan da yaşayan yerli Kafkas dilli Avarlar; tarihte ki Türk/Moğol kökenli Avarlar(Asya Avarlar)ın'dan dil, kültür ve köken olarak ayrılmaktadırlar.

Avarlar ,Kafkasya Avarları veya "Mağharulal". Kafkasya’nın bugünkü halklarından biridir. Çoğunluğu Dağıstan’da yaşar ve Dağıstan nüfusunun % 29.6'sıyla en yaygın etnik grubunu oluşturur. Kafkas Avarlarının dili Avarca, Kuzeydoğu Kafkas dilleri (Nah-Dağıstan dilleri) öbeğine bağlı bir dildir. Kendi dillerini Mağharula Matz olarak adlandıran Avarlar'ın dili 3 ana lehçede toplanabilir. 1)Avar(Mağharula), 2)Andi(Ku’anni), 3)Dido(Tsuntal/Tsez). Bu 3 ana lehçe içinde Avarca çeşitli yörelerde 14 ayrı diyalegle temsil olunur: 1)Avar, 2)Andi, 3)Ahkvakh, 4)Bagulal, 5)Botlikh, 6)Kharata, 7)Çhamalal, 8 )Ğodoberi, 9)Tindi, 10)Khunzib(Kapuçi), 11)Bezhta, 12)Dido, 13)Hinuk, 14)Khvarşi. Bu lehçe/diyaleglerden ilki resmi ve yaygın çoğunluk lehçesi iken, son 5 diyaleg Dido, geri kalanları da Andi grubu kapsamındadır.

Dağıstan’daki Avarların çoğunluğu dağlık kesimlerde yaşar. Bir bölümü ovalık kesimlere (Buynakskiy, Hasav'yurtovskiy ve diğer bölgeler) yerleşmiştir. Çeçenya, Kalmıkya ve Rusya Federasyonu’nun diğer bölgelerinde, Azerbaycan’da (Kah, Belokan ve Zakatala rayonları da içinde olmak üzere) toplam yaklaşik 180.000 kişi, Gürcistan'da (Kvareli Avarları) yaşayan 20.000 kişi vardır.

2007 yılı tahmini verilerine göre Avarların nüfusu; 840.000’i Dağıstan’da olmak üzere Rusya’da 1.050.000.'nun üzerinde Avar yaşamaktadır. Bu rakama Rusya dışında ki diğer eski Sovyet Cumhuriyetlerinde ki 300.000 Avar'ı eklersek, eski Sovyet toprakları üzerinde sayılarının 1.350.000'i bulmaktadır. Ayrıca çoğunluğu Türkiye'de olmak üzere çeşitli (Suriye, Ürdün, Irak, Mısır, Suudi Arabistan, Lübnan, ABD, Almanya, Fransa vb.) ülkelerde toplam 180.000 ile 200.000 kadar Avar yaşadığı tahmin edilmektedir. Avarlar arasında en ünlü kişiler Şeyh Şamil, Hacı Murat ve Resul Hamzatov’dur.