FTP (File Transfer Protocol)

Internet altında dosya transfer etmenin ilk yolu FTP (File Transfer Protocol) kullanmaktır. Uzak mesafelerdeki bilgisayarlar arasında dosya transferi, bu protokol ile oldukça hızlı biçimde yapılmaktadır. Ancak bağlanılan bilgisayarın yerel saati transfer hızını etkilemektedir. Amerika'da bulunan sistemlerden mesai saatleri dışında transfer yapıldığı zaman performans artmaktadır. Herkese açık olan FTP alanlarına ulaşmak için kullanıcı adı anonymous veya ftp olarak tanıtılmalıdır. Böylece sadece karşı tarafın izin verdiği alanlara ulaşılır. Eğer sisteme abone olunmuş ise bu durumda farklı kullanıcı tanımları yapılabilir. Anonymous olarak bağlanıldığında genellikle password sorulmamaktadır. Eğer soruluyorsa password yerine kullanılan e-mail adresinin verilmesi önerilmektedir. Ayrıca bir bilgisayardan FTP aracılıyla kütük transferi yapılabilmesi için o bilgisayarın FTP hizmet birimi (FTP server) haline getirilmiş olması gerekmektedir. Eğer bu bilgisayar bir PC ise başka iş yapılamaz. Unix veya Mac türü ise yapılabilir. FTP hizmet alanlarında her kesime ve zevke hitap eden programların veya dokümanların bulunabilmesi olasıdır. Ancak buralarda yer alan programların virüs açısından mutlaka kontrol edilmeleri gerekmektedir. Bu hizmet birimlerinin yöneticileri virüs konusunda hiçbir garanti verememektedirler. Ayrıca bugün milyonlarca programın yer aldığı sistemde her programın kontrol edilmesi mümkün olmadığından kullanıcıların dikkatli olmaları önerilmektedir.
FTP ile Nasıl Bağlantı Sağlanır

Bağlantı, tanıtıcı adı (host name) veya internet numarası kullanılarak iki biçimde yapılabilmektedir. Ancak uygulamada daha sık olarak tanıtıcı adı kullanılmaktadır. Bağlantının yapılabilmesi için;

ftp bağlanılmak istenen tanıtıcı ad

formatı kullanılmaktadır. Bir makinayla olan bağlantıyı kapatıp diğer bir makinaya bağlanmak için önce close ile bağlantı kesilip, open makina ismi ile yeni bağlantı kurulur. FTP ile bağlantı kurulduktan sonra temel Unix komutları kullanılarak işlemler yapılmaktadır.

FTP Sırasında Kullanılan Bazı Komutlar

FTP ile bağlantı sağlandığı zaman Unix temelli komutlar kullanılarak çalışmak mümkündür. Ancak günümüzde Windows uygulamalarının yaygınlaşması sonucunda bu komutların ezberlenmesine gerek yoktur. Buna rağmen bazı komutlar aşağıda kısaca listelenmiştir.

dir:

Dos'dakine benzer olarak bulunulan hizmet birimindeki directory listesinin alınması amacı ile kullanılır. Ornegin;
ftp> dir {kütük ismi}
yazılarak dir sonuçlarının {kütük ismi} ile verilen bir kütükde saklanması mümkün olmaktadır. İsteğe bağlı olarak kütük adı verilmeyebilir.
cd veya fcd:

FTP bağlantısı sırasında kullanıcı en üst directorydedir. Directory değiştirmek cd veya fcd komutu ile sağlanmaktadır. Örneğin pub directory sine geçmek için,
ftp> cd pub
yazılmaktadır.
ls:

Temelde Unix komutu olan ls ile o anda bağlanılan bilgisayarda bulunulan yerdeki directory listesinin görülmesi sağlanır.
ls -lt {kütük ismi}
yazılarak bağlanılan makinadaki dosyaların listesi tarih sırasına göre sıralanarak {kütük ismi} ile saklanır.
get ve put:

Transfer işlemleri get ve put komutları sayesinde yapılmaktadır. Bağlanılan bilgisayardan kütük transfer etmek için get, kütük göndermek için put komutları kullanılmaktadır. Örneğin;
ftp >get {saklanılmak istenen isim}
yazılarak, alınmak istenen kütüğün yeni bir isim altında saklanılması mümkün olmaktadır. Bu yapı özellikle unix tabanlı kütüklerin alınması sırasında oldukça kullanışlıdır. Çünkü bu ve benzeri kütüklerde isim verirken daha esnek davranılmaktadır. Bunun sonucunda da dos veya Windows tabanlı programlardan bu dosyaları çağrırken sıkıntılar doğmaktadır. Bu amaçla kullanıcı sekiz karakterde sınırlı olmak üzere istediği yeni bir ismi alacağı kütüğe verebilmektedir.
mget ve mput:

Birden fazla kütüğün transfer işlemini gerçekleştirir. İsteğe bağlı olarak onaylı veya onaysız transfer yapılır. Onaylıda her kütüğün transferinden önce onay beklenir.
prompt:

mget ve mput kullanılırken yes/no sormasını engeller, bulunan tüm kütükleri sorgusuz transfer eder.
pwd veya fpwd: Bulunulan directory ismi.

bell: Herbir kütük transferinden sonra "bip" sesi verir.

hash: Transfer edilen her bir veri bloğu için # simgesini verir.

mkdir: Bağlanılan bilgisayardan directory yaratma.

bye, exit, quit: FTP bağlantısını sonlandırma.

Kütük transferi

Internet aracılığı ile kütük transferinin yapılması için get,mget, put ve mput komutları kullanılmaktadır. Ancak transfer edilecek kütük tipine bağlı olarak, transfer tipinin seçilmesi gerekmektedir. Internette iki tür transfer tipi vardır.

Ascii: Bilgisayarlar arasında text kütüklerinin transferi için uygundur.

Binary: Text içeren veya içermeyen imaj ya da program kütüklerinin transferi için kullanılır. Uzantısı z, Z, exe, zip, tar, com, sys, gz veya ps olan kütükler binary tipinde alınmalıdır. Burada z, Z, zip, tar, gz uzantıları o kütüğün sıkıştırılmış olduğunu ps ise o dosyanın Postcript yapıda olduğunu gösterir. Uygun programlar ile bu kütüklerin transfer işleminden sonra açılmaları gerekmektedir.

Bu komutların kullanımı için iki örnek verilmiştir.

ftp> ascii
200 Type set to A. Ascii Kütük Transferi
ftp> get news.txt
200 PORT command successful.
150 Opening ASCII mode data connection for news.txt (42390 bytes).
226 Transfer complete.
42553 bytes received in 6.9 seconds (6 Kbytes/s).

ftp> binary
200 Type set to I. Binary Kütük Transferi
ftp> get news.zip
200 PORT command successful.
150 Opening BINARY mode data connection for news.txt (42390 bytes).
226 Transfer complete.
42390 bytes received in 7.2 seconds (5.8 Kbytes/s).
Kütük transferi yapılırken, "wildcard" denilen joker karakterlerin de kullanımı mümkündür.
Örneğin;

ftp>mget news*


yazılacak olursa içinde news kelimesinin bulunduğu tüm kütüklerin kopyalanmak istendiği anlaşılacak ve tek tek bu kütüklerin istenip istenmediği sorgulanarak kopyalama yapılacaktır. Eğer bu kütüklerin sorgulama yapılmadan taşınması isteniyorsa "prompt" ko mutu verilmelidir. Tekrar bu komut verilene kadar yapılacak tüm kopyalama işlemleri sorgusuz gerçekleştirilecektir.

Veri transferi sırasında sıkıştırılmış kütüklerin kullanımı hem maddi hem de zaman açışından dikkate değer kazançların doğmasına yol açmaktadır. Ancak sıkıştırılmış kütüklerin hangi anlama geldiği daha doğrusu hangi programla eski haline getireleceğinin bilinmesi gereklidir. Aşağıda uzantılarına bağlı olarak sıkıştırılmış kütüklerin açılmalarına yönelik bilgiler verilmiştir.

İstenen FTP Tabanını Bulma (archie)

İstenen bir dosyayı (veya programı) ve ait olduğu FTP tabanını bulmanın en kolay ve çabuk yolu archie komutunu kullanmaktır. McGill üniversitesinde geliştirilmiş olup, kamuya açık ftp kullanımına izin veren arşivlerdeki kütük isimlerini bir veri tabanında tutan ve bunun sorgulamasını yapan bir sistemdir. Veri tabanı periyodik olarak güncellenmekte ve McGill de bulunan ana server yardımıyla diğer serverlerin uyumlu olması sağlanmaktadır. Archie komutu ile 1000'in üzerindeki anonymous FTP kaynağı taranarak, 100 gigabytes civarındaki bilgi kontrol edilmektedir. Bu komut ile kullanıcının verdiği isme uyan dosyaların bulunduğu kaynaklar seçilip, sıralı biçimde özetlenir. İstenirse yapılan arama işlemi bir text dosyasında saklanabilir. Bilgilerin bulunduğu listeler ayda bir yenilenerek güncelliği sağlanmaktadır. Kullanımı için,


archie -paremetreler anahtar kelime


yapısı kullanılmaktadır. Burada kullanılabilecek parametrelerden bazıları aşağıda kısaca listelenmişitir. Burada ki parametreler kullanılan bilgisayarın türüne ve archie programının özelliklerine bağlı olarak farklılıklar göstermektedir. Windows ortamında çalışan programlar kullanıldığı zaman bu parametreler ikonlar halinde yer almaktadır.

o: Sorgulama sonuçlarının saklanacağı dosya adı (tüm yazılımlarda desteklenmez)

l: Sorgulama sonuçlarının her bir satıra bir sonuç gelecek biçimde özetlenmesini sağlar.

s: Taramada büyük/küçük harf ayırımı yapmaz.

c: Taramada büyük/küçük harf ayırımı yapar.

e: Verilen anahtar kelime ile tamamen uyan isimleri tarar. Büyük/küçük harf ayırımı yapar.

Örnek: Aranmak istenilen dosyanın adı vine.tar.Z olsun,

$ archie vine.tar.Z
Host athene.uni-paderborn.de
Location: /local/X11/more_contrib
FILE -rw-r--r-- 18854 Nov 15 1990 vine.tar.Z
Host emx.utexas.edu
Location: /lpub/mnt/source/games
FILE -rw-r--r-- 12019 May 7 1988 vine.tar.Z
Host export.lcs.mit.edu
Location: /contrib
FILE -rw-r--r-- 15548 Oct 90 00:29 vine.tar.Z

biçiminde arama sonuçları listelenir.